OER-CRAFT

PODEJMOWANIE DECYZJI

MFS_COU_3_PL  

 Title:
PODEJMOWANIE DECYZJI
 Keywords
podejmowanie decyzji, proces podejmowania decyzji, style podejmowania decyzji, indywidualne I grupowe podejmowanie, etyczne podejmowanie decyzji
 Author:
AGH
 Languages:
English
 Objectives/goals:

Po zapoznaniu siÄ™  z treÅ›ciÄ… uczestnik powinien:

a)    Zdefiniować istotÄ™ procesu podejmowania decyzji i zrozumieć rolÄ™ tego procesu w zarzÄ…dzaniu organizacjÄ….
b)    Identyfikować gÅ‚ówne elementy procesu decyzyjnego oraz opisać jego osiem podstawowych etapów.
c)    Rozróżnić poszczególne style podejmowania decyzji.
d)    Wskazać zalety i wady indywidualnego i grupowego podejmowania decyzji.
e)    OkreÅ›lić, czym charakteryzuje siÄ™ etyczne podejmowanie decyzji, wskazać czynniki sytuacyjne wpÅ‚ywajÄ…ce na kwestie etyczne procesu decyzyjnego oraz wskazać istotne obszary wspierajÄ…ce etyczne podejmowanie decyzji

 


 Description:
PojÄ™cie decyzji można zdefiniować jako wariant dziaÅ‚ania celowo wybrany spoÅ›ród wielu opcji, który sÅ‚uży realizacji zaÅ‚ożonych celów. Podejmowanie decyzji jest integralnÄ… częściÄ… wspóÅ‚czesnego zarzÄ…dzania. Zasadniczo, racjonalne i wÅ‚aÅ›ciwe podejmowanie decyzji uważane jest za podstawowe zadanie menedżera w każdym przedsiÄ™biorstwie. DziÄ™ki poniższemu kursowi bÄ™dziesz mógÅ‚/mogÅ‚a rozwinąć swoje kompetencje w zakresie podejmowania decyzji, zwiÄ™kszyć Å›wiadomość dotyczÄ…cÄ… różnic pomiÄ™dzy indywidualnym i grupowym podejmowaniem decyzji, a także zidentyfikować osobisty styl podejmowania decyzji.


 Contents



 Course contents:

 PODEJMOWANIE DECYZJI - PODSTAWY

Podejmowanie decyzji - wprowadzenie

Clic to read  Podejmowanie decyzji - wprowadzenie



Ludzie podejmujÄ… decyzjÄ™ stale, niezależnie od zajmowanego stanowiska czy dziaÅ‚u w przedsiÄ™biorstwie. W praktyce jest akt dokonania wyboru najlepszego w danym momencie wariantu pomiÄ™dzy dwiema lub wiÄ™kszÄ… liczbÄ… opcji. Å»adna organizacja nie może siÄ™ obejść bez podejmowania decyzji, za to dziÄ™ki sÅ‚usznym decyzjom organizacje mogÄ… siÄ™ rozwijać. PrawdÄ™ mówiÄ…c, umiejÄ™tność podejmowania kluczowych decyzji we wÅ‚aÅ›ciwym momencie jest jednÄ… z ważniejszych kompetencji, jakie powinien posiadać każdy przedsiÄ™biorca czy menedżer, niezależnie od zajmowanego szczebla w strukturze hierarchicznej. W mniejszych organizacjach w procesy decyzyjne zaangażowani sÄ… wszyscy menedżerowie, w bardziej zÅ‚ożonych podmiotach zazwyczaj istniejÄ… wyspecjalizowane zespoÅ‚y zajmujÄ…ce siÄ™ podejmowaniem decyzji. Podejmowanie decyzji to jednak nie jest rola jedynie wÅ‚aÅ›cicieli firm czy menedżerów, ale każdego czÅ‚onka organizacji.

 



Definicja procesu podejmowania decyzji

Clic to read  Definicja procesu podejmowania decyzji



Jak wspomniano w poprzednim akapicie, podejmowanie decyzji jest integralnÄ… częściÄ… wspóÅ‚czesnego zarzÄ…dzania przedsiÄ™biorstwem. Decyzje odgrywajÄ… istotnÄ… rolÄ™ w procesie zarzÄ…dzania ze wzglÄ™du na fakt, że wpÅ‚ywajÄ… bezpoÅ›rednio na dziaÅ‚anie zarzÄ…dzajÄ…cych jak i caÅ‚ej organizacji. NajproÅ›ciej rzecz ujmujÄ…c decyzjÄ™ można opisać jako dziaÅ‚anie ukierunkowane na wybór jednego z możliwych wariantów, kierujÄ…c siÄ™ przy zasadÄ… maksymalizacji korzyÅ›ci lub możliwoÅ›ciÄ… osiÄ…gniÄ™cia zaÅ‚ożonych celów.
WedÅ‚ug sÅ‚ownika ‘Oxford Advanced Learner Dictionary’ termin „podejmowanie decyzji” oznacza proces decydowania o czymÅ› ważnym, szczególnie w grupie lub w ramach organizacji.

Jak twierdzi Chris Ogueri, podjÄ™cie decyzji oznacza, że powinniÅ›my dążyć nie tylko do zidentyfikowania jak najwiÄ™kszej liczby możliwych opcji, ale przede wszystkim wybrać takÄ…, która: (1) w najwiÄ™kszym stopniu zwiÄ™ksza prawdopodobieÅ„stwo sukcesu lub skutecznoÅ›ci dziaÅ‚ania oraz (2) najlepiej pasuje do naszych celów, wartoÅ›ci, stylu życia itp. Z powyższych ustaleÅ„  wynikajÄ… dwie klucze kwestie. Po pierwsze, aby mówić o decyzji muszÄ… istnieć co najmniej dwie realne alternatywy do wyboru. WedÅ‚ug Ogueriego nie chodzi tu jednak o wybór na zasadzie ‘zrobić cos’ lub ‘nie zrobić czegoÅ›’. Realne alternatywy to ‘zrobić coÅ›’ lub „zrobić coÅ› innego”. Po drugie, każda decyzja musi być podejmowana w oparciu o jakieÅ› kryteria, które odzwierciedlajÄ… wartoÅ›ci i preferencje osoby podejmujÄ…cej decyzjÄ™. Na te wartoÅ›ci i preferencje czÄ™sto wpÅ‚ywajÄ… okreÅ›lone czynniki, takie jak przyjÄ™te zasady wspóÅ‚pracy, procedury wewnÄ™trzne, kultura, prawo itp.

 



Charakterystyka procesu podejmowania decyzji

Clic to read  Charakterystyka procesu podejmowania decyzji



Specyfikę procesu podejmowania decyzji można scharakteryzować z wielu perspektyw. Najważniejsze jego cechy i właściwości wymieniono poniżej:

1.    Podejmowanie decyzji oznacza wybór - podejmowanie decyzji jest wyborem spoÅ›ród dwóch lub wiÄ™kszej liczby alternatywnych sposobów dziaÅ‚ania. Jest to zatem proces wyboru jednego spoÅ›ród wielu dostÄ™pnych rozwiÄ…zaÅ„. OczywiÅ›cie, w praktyce wybrana opcja może być zarówno poprawna lub niepoprawna, o czym można siÄ™ przekonać dopiero obserwujÄ…c przyszÅ‚e skutki podjÄ™tej decyzji.
2.    CiÄ…gÅ‚e dziaÅ‚anie / proces - podejmowanie decyzji jest procesem ciÄ…gÅ‚ym i dynamicznym. Przenika caÅ‚Ä… dziaÅ‚alność organizacyjnÄ…. Menedżerowie muszÄ… na bieżąco podejmować decyzje w różnych kwestiach, jest to wiÄ™c staÅ‚y element zarzÄ…dzania.
3.    Aktywność umysÅ‚owa / intelektualna - podejmowanie decyzji jest czynnoÅ›ciÄ… wymagajÄ…cÄ… wiedzy, umiejÄ™tnoÅ›ci, doÅ›wiadczenia i dojrzaÅ‚oÅ›ci ze strony decydenta.
4.    Na podstawie wiarygodnych informacji / informacji zwrotnych - dobre decyzje zawsze oparte sÄ… na wiarygodnych informacjach. Jakość podejmowanych  na wszystkich poziomach organizacji decyzji można poprawić dziÄ™ki skutecznemu i wydajnemu systemowi informacji zarzÄ…dczej.
5.    Proces zorientowany na cel - podejmowanie decyzji ma na celu zapewnienie rozwiÄ…zania danego problemu lub trudnoÅ›ci, przed którymi stoi organizacja.
6.    Åšrodki, a nie cel - podejmowanie decyzji jest Å›rodkiem do rozwiÄ…zania problemu lub osiÄ…gniÄ™cia celu, a nie celem samym w sobie.
7.    Odnosi siÄ™ do konkretnego problemu - podejmowanie decyzji nie jest tożsame z rozwiÄ…zaniem problemu, ale ma swoje korzenie w samym problemie.
8.    CzasochÅ‚onne dziaÅ‚anie - podejmowanie decyzji jest zajÄ™ciem czasochÅ‚onnym, ponieważ różne aspekty wymagajÄ… starannego rozważenia przed podjÄ™ciem ostatecznej decyzji.
9.    Potrzebuje skutecznej komunikacji - decyzje muszÄ… być ogÅ‚aszane wszystkim zainteresowanym stronom, aby możliwe byÅ‚o podjÄ™cie przez nie wÅ‚aÅ›ciwych dziaÅ‚aÅ„ nastÄ™pczych. Brak skutecznej komunikacji uniemożliwia lub znaczÄ…co utrudnia realizacjÄ™ postanowieÅ„.
10.    Proces wszechobecny - proces decyzyjny jest wszechobecny. Oznacza to, że menedżerowie pracujÄ…cy na wszystkich poziomach organizacji muszÄ… podejmować decyzje w tych obszarach , które należą do ich kompetencji.
11.    Odpowiedzialna praca - podejmowanie decyzji jest odpowiedzialnÄ… pracÄ…, ponieważ bÅ‚Ä™dne decyzje bywajÄ… bardzo kosztowne dla organizacji. Decydenci powinni być wiÄ™c doÅ›wiadczeni, kompetentni i racjonalni w swoim podejÅ›ciu. Podejmowania decyzji nie należy traktować jako czynnoÅ›ci rutynowej i przypadkowej. To odpowiedzialna praca (Ogueri 2019).

 


 STYLE PODEJMOWANIA DECYZJI

Style podejmowania decyzji z perspektywy procesu przetwarzania informacji

Clic to read  Style podejmowania decyzji z perspektywy procesu przetwarzania informacji



Styl dyrektywny
Osoby stosujÄ…ce styl dyrektywy majÄ… niskÄ… tolerancjÄ™ na niejednoznacznoÅ›ci i sÄ… racjonalni i logiczni w swoim sposobie myÅ›lenia. Typ dyrektywny podejmuje szybkie decyzje i rozpatruje kwestie w krótkim horyzoncie czasowym. Skuteczność i szybkość w podejmowaniu decyzji czÄ™sto skutkuje podejmowaniem decyzji przy minimalnej iloÅ›ci informacji i w oparciu o ocenÄ™ kilku najważniejszych opcji.

Kiedy stosować styl dyrektywny
Ten styl podejmowania decyzji sprawdza siÄ™ najlepiej w sytuacjach rutynowych,  charakteryzujÄ…cych siÄ™ stabilnoÅ›ciÄ…, powtarzajÄ…cymi siÄ™ wzorcami i sekwencjÄ… zdarzeÅ„. Styl dyrektywny wybieraj wtedy, gdy istnieje wyraźny i Å‚atwy do przewidzenia zwiÄ…zek pomiÄ™dzy podejmowanÄ… decyzjÄ… a jej nastÄ™pstwami.

Kiedy warto rozważyć inne podejście
Gdy wszystko idzie zgodnie z planem, decydenci majÄ… czÄ™sto padajÄ… ofiarÄ… zÅ‚udnej stabilnoÅ›ci. W rzeczywistoÅ›ci należy pamiÄ™tać, że niezależnie od sytuacji uwarunkowania mogÄ… ulec zmianie. JeÅ›li zauważysz, że podejmujesz swoje decyzje w sposób rutynowy i przestajesz analizować zÅ‚ożone czynniki stojÄ…ce za konkretnym wyborem, to jest to dobry moment na zmianÄ™ stylu podejmowania decyzji.

Styl analityczny
Osoby stosujÄ…ce styl analityczny majÄ… znacznie wiÄ™kszÄ… tolerancjÄ™ na niejednoznaczność niż styl dyrektywy. PotrzebujÄ… wiÄ™cej informacji przed podjÄ™ciem decyzji i rozważajÄ… wiÄ™cej alternatyw niż osoby stosujÄ…ce styl dyrektywy. Tego typu osoby sÄ… uważane za ostrożnych decydentów, ale jednoczeÅ›nie potrafiÄ…cych poradzić sobie ze zÅ‚ożonymi wyzwaniami.

Kiedy stosować styl analityczny
Styl analityczny jest pomocny w sytuacjach, w których wystÄ™puje wiele opcji do wyboru. Stosuj ten styl podejmowania decyzji , gdy w rozpatrywanym problemie nie na pierwszy rzut oka trudno zidentyfikować zwiÄ…zek-przyczynowo skutkowy i precyzyjnie przewidzieć nastÄ™pstwa wybranego wariantu. Ten styl Å›wietnie sprawdza siÄ™ do przeanalizowania kilku najważniejszych rozwiÄ…zaÅ„, gdy masz dostÄ™p do faktów i danych.

Kiedy warto rozważyć inne podejście
Najważniejszym znakiem ostrzegawczym, który powinien nas skÅ‚onić do zmiany stylu jest tzw. paraliż decyzyjny. Gdy zauważysz, że zamiast podjąć decyzjÄ™ grzęźniesz coraz bardziej w kolejnych rozważaniach i analizach poszczególnych wyborów zamiast podjąć jakiekolwiek dziaÅ‚anie, powinieneÅ› pomyÅ›leć o zmianie strategii.
 

Styl konceptualny
Osoby o konceptualnym stylu podejmowania decyzji majÄ… tendencjÄ™ do patrzenia bardzo szeroko, starajÄ…c siÄ™ objąć jak najwiÄ™ksze spektrum możliwych do wyboru wariantów. SkupiajÄ… siÄ™ na dÅ‚ugoterminowej analizie konsekwencji podejmowanych decyzji, sÄ… też bardzo dobrzy w znajdowaniu kreatywnych rozwiÄ…zaÅ„.

Kiedy stosować styl konceptualny
Styl konceptualny stosuj, gdy masz do czynienia z wyzwaniem na które można odpowiedzieć na wiele różnych sposobów. Jest on wÅ‚aÅ›ciwy w sytuacjach, które charakteryzujÄ… siÄ™ dużym stopniem nieprzewidywalnoÅ›ci lub wymagajÄ… kreatywnych i innowacyjnych podejść ze wzglÄ™du na fakt, iż nie da siÄ™ wypracować szybkiego rozwiÄ…zania, a odpowiednie przesÅ‚anki i wzorce uÅ‚atwiajÄ…ce podjÄ™cie decyzji pojawiÄ… siÄ™ dopiero po pewnym czasie. PodsumowujÄ…c, styl koncepcyjny najlepiej sprawdza siÄ™, gdy mamy do czynienia z planowaniem dÅ‚ugoterminowym przy wielu niewiadomych.

Kiedy warto rozważyć inne podejście
Jeżeli po swojej decyzji spodziewasz siÄ™ bardzo konkretnych wyników i kontroli nad nastÄ™pstwami, to powinieneÅ› zrezygnować ze stylu koncepcyjnego. To samo dotyczy sytuacji, w których decyzje powinny przynieść przynosić natychmiastowe bÄ…dź w których nie ma miejsca na bÅ‚Ä…d.

Styl behawioralny
Osoby stosujÄ…ce styl behawioralny dobrze wspóÅ‚pracujÄ… z innymi. SÄ… Å›wiadomi zróżnicowanych kompetencji innych osób, a przez to otwarci na sugestie innych. CzÄ™sto organizujÄ… spotkania do wymiany opinii, a także starajÄ… siÄ™ unikać konfliktów. Akceptacja zespoÅ‚u dla podejmowanych decyzji jest ważna dla osób reprezentujÄ…cych styl behawioralny.

Kiedy stosować styl behawioralny
Podobnie jak w przypadku stylu konceptualnego, styl behawioralny wymaga komunikacji i szukania konsensusu. Najlepiej sprawdza siÄ™ jednak w sytuacjach , gdy możliwych rozwiÄ…zaÅ„ poszukuje siÄ™ raczej wÅ›ród sprawdzonych i przetestowanych w przeszÅ‚oÅ›ci wariantów wytyczna nowe standardy i Å›cieżki postÄ™powania.

Kiedy warto rozważyć inne podejście
W sytuacji, gdy spotkania i konsultacje zespoÅ‚owe przeciÄ…gajÄ… siÄ™ i nie sposób wypracować jednego stanowiska, warto rozważyć zmianÄ™ stylu podejmowania decyzji. To samo dotyczy sytuacji, w której pojawia siÄ™ rutyna w podejmowaniu decyzji, a zespóÅ‚ nie jest w stanie zaproponować nowego podejÅ›cia do problemu. Ten styl jest mocno osadzony w podejÅ›ciu partycypacyjnym, ale wymaga silnego lidera, który bÄ™dzie w stanie kierować zespoÅ‚em i doprowadzać proces decyzyjny do koÅ„ca a gdy to konieczne, zachÄ™cać ludzi do eksperymentowania i szukania kreatywnych rozwiÄ…zaÅ„.

 



Podejmowanie decyzji z perspektywy poziomu partycypacji

Clic to read  Podejmowanie decyzji z perspektywy poziomu partycypacji



Lider podejmuje decyzję sam i ogłasza członkom grupy
W tej sytuacji proces decyzyjny zajmuje niewiele czasu i nie wymaga zaangażowania innych osób. Jest stosowany szczególnie w sytuacjach awaryjnych, w których natychmiastowe dziaÅ‚anie ma kluczowe znaczenie. Kolektywne podejmowanie decyzji jest nieprzydatne, gdyż w tym przypadku liczy siÄ™ szybkie dziaÅ‚anie. Niestety, niektórzy liderzy korzystajÄ… z tego podejÅ›cia nawet wtedy, gdy sytuacja nie jest nadzwyczajna i można byÅ‚oby poÅ›wiÄ™cić wiÄ™cej czasu na konsultacje i zastosowanie innego stylu podejmowania decyzji.

Lider zbiera dane od kluczowych osób i decyduje
W tym przypadku lider zwykle zbiera opnie wspóÅ‚pracowników, uzupeÅ‚nia wszystkie luki informacyjne i stara siÄ™ zrozumieć specyfikÄ™ problemu, a nastÄ™pnie podejmuje decyzjÄ™ samodzielnie. Ważne jest, aby dotrzeć do osób posiadajÄ…cych kluczowe informacje.

Lider zbiera dane wejściowe od grupy i decyduje.
Lider organizuje spotkanie grupowe i prosi o opinie; wysÅ‚uchuje zaprezentowanych pomysÅ‚ów, a nastÄ™pnie na tej podstawie decyduje samodzielnie.

Grupowe podejmowanie decyzji poprzez budowanie konsensusu.
W tym przypadku lider jest częściÄ… grupy i jak każdy inny uczestnik dyskusji dysponuje tylko jednym gÅ‚osem. Grupa wspólnie przetwarza wszystkie pozyskane informacje, konfrontuje stanowiska i pracuje nad rozwiÄ…zaniem  dopóki wszyscy siÄ™ nie zgodzÄ… na konkretnÄ… opcjÄ™. Konsensus zostaje osiÄ…gniÄ™ty wtedy, gdy wszyscy akceptujÄ… podjÄ™tÄ… decyzjÄ™ i majÄ… poczucie, że ich opinie zostaÅ‚y wysÅ‚uchane.

Lider deleguje proces decyzyjny na grupÄ™.
Lider w peÅ‚ni deleguje podjÄ™cie decyzji na grupÄ™ Å‚Ä…cznie z tym, że nie bierze udziaÅ‚u w dyskusjach. To podejÅ›cie wymaga od lidera aby bardzo klarownie i jednoznacznie nakreÅ›liÅ‚ grupie, jakie kryteria muszÄ… zostać speÅ‚nione, aby ich decyzja mogÅ‚a byÅ‚a akceptowalna. NiespeÅ‚nienie tych kryteriów może spowodować, że grupa bÄ™dzie zmuszona wrócić do dyskusji lub lider powinien rozważyć zmianÄ™ sposobu podejmowania decyzji. Odpowiedzialny lider powinien mimo wszystko zachować sobie uprawnienia do ostatecznego zatwierdzenia decyzji grupowej.

 


 PROCES PODEJMOWANIA DECYZJI

Proces podejmowania decyzji - wprowadzenie

Clic to read  Proces podejmowania decyzji - wprowadzenie



Podejmowanie decyzji jest częściÄ… codziennego życia. Decyzje mogÄ… dotyczyć kwestii osobistych lub zawodowych, ale w każdym przypadku ich podejmowanie wywoÅ‚uje okreÅ›lone nastÄ™pstwa. Innymi sÅ‚owy, podejmowane przez nas decyzje mogÄ… wpÅ‚ywać na nas i innych w perspektywie krótko- i dÅ‚ugoterminowej. Dlatego też umiejÄ™tność podejmowania decyzji to wartoÅ›ciowa kompetencja.

Chociaż zazwyczaj podejmowanie decyzji jest definiowane jako proces wyboru wariantu spoÅ›ród dostÄ™pnych alternatyw, to jest to zbyt uproszczone spojrzenie. W rzeczywistoÅ›ci podejmowanie decyzji jest procesem kompleksowym, a nie tylko prostym wyborem pomiÄ™dzy opcjami. Nawet w przypadku czegoÅ› tak prostego, jak decyzja, gdzie pójść na obiad, proces wyboru skÅ‚ada siÄ™ z wiÄ™kszej iloÅ›ci elementów niż tylko decyzja czy bÄ™dzie to pizza czy makaron. I nawet jeżeli nie decyzja o obiedzie nie zabiera Ci dużo czasu to i tak, Å›wiadomi lub nie, przechodzisz przez wieloetapowy proces decyzyjny.

W zależnoÅ›ci od źródÅ‚a i wybranej koncepcji podejmowanie decyzji jest opisywane jako proces skÅ‚adajÄ…cy siÄ™ z od 6 do 11 kroków. W tym miejscu skupimy siÄ™ na opisaniu podejÅ›cia, który dzieli proces decyzyjny na 8 etapów.

 



Osiem etapów procesu decyzyjnego

Clic to read  Osiem etapów procesu decyzyjnego



1) Identyfikowanie problemu
Proces decyzyjny rozpoczyna siÄ™ w momencie pojawienia siÄ™ problemu lub, mówiÄ…c Å›ciÅ›lej, rozbieżnoÅ›ci miÄ™dzy istniejÄ…cym a pożądanym stanem rzeczy. WÅ‚aÅ›ciwe zdefiniowanie problemu wbrew pozorom nie jest Å‚atwe. Aby zrobić to wÅ‚aÅ›ciwie, warto uzmysÅ‚owić sobie trzy kwestie:
•    Musisz być Å›wiadomy istnienia problemu. Przy tym należy mieć na uwadze, żeby zidentyfikować wÅ‚aÅ›ciwy problem, a nie tylko jego symptomy.
•    PowinieneÅ› czuć, że musisz dziaÅ‚ać. Prawdziwy problem wywiera presjÄ™ na podejmujÄ…cym decyzjÄ™. Problem, który nie powoduje presji i nie motywuje do dziaÅ‚ania nie jest problemem.
•    Musisz posiadać odpowiednie zasoby. Znajomość problemów i niezbÄ™dność podjÄ™cia dziaÅ‚aÅ„ bez odpowiednich prerogatyw i zasobów do podjÄ™cia decyzji jest źródÅ‚em frustracji, ponieważ decydent ma poczucie bezradnoÅ›ci w obliczu wyzwania.

2) Identyfikacja kryteriów decyzyjnych
Gdy problem zostanie już zidentyfikowany, należy przejść do zdefiniowania kryterów niezbÄ™dnych do podjÄ™cia wÅ‚aÅ›ciwej decyzji. Trzeba okreÅ›lić, jakie kwestie sÄ… ważne I należy je wziąć pod uwagÄ™. To mogÄ… być choćby takie kwestie jak:
•    Koszty (skala inwestycji)
•    Potencjalne ryzyka (prawdopodobieÅ„stwo porażki)
•    Przewidywane efekty (wzrost wartoÅ›ci firmy)
 
3) Przypisanie wag do kryteriów
Jeżeli dobrane w drugim kroku kryteria nie sÄ… tak samo istotne, osoba podejmujÄ…ca decyzje powinna nadać im wagi. Najprostszym sposobem jest zastosowanie dziesiÄ™ciopunktowej skali. Najważniejsze kryteria majÄ… przypisane 10 punktów, a pozostaÅ‚ym przypisujemy mniejszÄ… liczbÄ™ punktów w zależnoÅ›ci od ich priorytetyzacji. W ten sposób kryterium z wagÄ…10 bÄ™dzie dwa razy ważniejsze niż kryterium w wagÄ… 5. OczywiÅ›cie można użyć dowolnej skali liczbowej, niekoniecznie skÅ‚adajÄ…cej siÄ™ z 10 kategorii. Ważne jest to, aby umożliwiaÅ‚a ona priorytetyzacje istotnych czynników wpÅ‚ywajÄ…cych na decyzjÄ™.

4) Generowanie wariantów
Czwartym etapem podejmowania decyzji jest stworzenie listy wszystkich sensownych wariantów rozwiÄ…zania problem. Ten krok wymaga kreatywnoÅ›ci i doÅ›wiadczenia.

5) Analiza wariantów
Gdy zidentyfikowane już zostały kluczowe warianty do wyboru, decydent powinien przeprowadzić krytyczną analizę każdego z nich wykorzystując kryteria z etapu drugiego i wagi z etapu trzeciego. Dzięki temu możliwa będzie ocena mocnych i słabych stron każdej alternatywy.

6) Wybór wariantu
Szósty krok to wybór najlepszego wariantu spoÅ›ród tych rozpatrywanych. Gdy już wszystkie kryteria zostanÄ… wziÄ™te pod uwagÄ™ a wagi przypisane wybieramy tÄ… opcjÄ™, która uzyskaÅ‚a najwiÄ™cej punktów w 5 etapie.

7) Wdrożenie wybranego wariantu
Krok 7 to wprowadzenie decyzji w życie. Ten etap niejednokrotnie wymaga przekonania od decyzji osób, który ona dotyczy i zdobyć ich wsparcie. Jeżeli osoby odpowiedzialne za wdrożenie wybranej decyzji bÄ™dÄ… uczestniczyli w procesie decyzyjnym, znaczÄ…co zwiÄ™kszy to szanse na ich wiÄ™ksze zaangażowanie niż gdy zostanÄ… jedynie zapoznani z podjÄ™tÄ… już decyzjÄ….

8) Ocena efektów decyzji
Ostatni krok zwiÄ…zany jest z ocenÄ… efektów podjÄ™tej decyzji – przede wszystkim weryfikacjÄ… tego, czy pozwoliÅ‚a ona na rozwiÄ…zanie problemu. Jeżeli weryfikacja ujawni, że problem wciąż istnieje, konieczne bÄ™dzie przeprowadzenie analizy przyczyn. Pomocne mogÄ… siÄ™ w tym okazać poniższe pytania:
•    Czy problem zostaÅ‚ wÅ‚aÅ›ciwie zdefiniowany?
•    Czy nie popeÅ‚niono bÅ‚Ä™du przy ocenie wariantów wyboru?
•    Czy pomimo wyboru najlepszego wariantu byÅ‚ on w sposób odpowiedni wdrożony w życie?
Odpowiedź na te pytania prowadzi zazwyczaj do koniecznoÅ›ci powtórzenia któregoÅ› kroku lub nawet caÅ‚ego procesu.

 


 INDYWIDUALNE I GRUPOWE PODEJMOWANIE DECYZJI

Zalety i wady grupowego podejmowania decyzji

Clic to read  Zalety i wady grupowego podejmowania decyzji



Grupowe podejmowanie decyzji jest procesem partycypacyjnym, w którym zbiór osób podejmuje dziaÅ‚a kolektywnie analizujÄ…c problemy i ich uwarunkowania, ocenia i rozpatruje alternatywne kierunki postÄ™powania oraz wybiera rozwiÄ…zanie lub rozwiÄ…zania z dostÄ™pnych wariantów. Grupowe podejmowanie decyzji ma swoje wady i zalety. Najważniejsze z nich zaprezentowano poniżej:

Korzyści grupowego podejmowania decyzji
•    Grupowe podejmowanie decyzji wykorzystuje różnorodne zalety i wiedzÄ™ czÅ‚onków zespoÅ‚u. KorzystajÄ…c z unikalnych cechy czÅ‚onków grupy, zwiÄ™ksza siÄ™ szansa na wygenerowanie wiÄ™kszej liczby alternatyw, które dodatkowo sÄ… bardziej dopracowane niż gdyby robiÅ‚a to jedna osoba. W konsekwencji roÅ›nie szansa na to, że wygenerowane przez grupÄ™ rozwiÄ…zanie bÄ™dzie lepsze niż decyzja podjÄ™ta przez jednostkÄ™.
•    Grupowe podejmowanie decyzji zwiÄ™ksza poziom zrozumienia i akceptacji dla wybranego wariantu, jako że osoby których ta decyzja bÄ™dzie bezpoÅ›rednio dotyczyć czÄ™sto majÄ… swój wkÅ‚ad w wybór konkretnej opcji. Poczucie wspóÅ‚odpowiedzialnoÅ›ci za wybór kierunku dziaÅ‚ania zwiÄ™ksza te z zaangażowanie i znaczÄ…co poprawia szanse na pomyÅ›lne wdrożenie rozwiÄ…zania.
 
Wady grupowego podejmowania decyzji
•    Grupowe podejmowanie decyzji jest zwykle bardziej czasochÅ‚onne niż w sytuacji, gdy decyzjÄ™ podejmuje siÄ™ indywidualnie. W zwiÄ…zku z tym czasami trudno skorzystać z walorów grupowej pracy nad problemem, zwÅ‚aszcza gdy liczy siÄ™ szybka decyzja.
•    Jednym z najczęściej wskazywanych problemów jest tzw. myÅ›lenie grupowe. Syndrom myÅ›lenia grupowego pojawia siÄ™ wtedy, gdy czÅ‚onkowie grupy czujÄ… presjÄ™ aby nie zaburzać wrażenia jednomyÅ›lnoÅ›ci i konieczność akceptacji dominujÄ…cej w grupie opinii. PoglÄ…dy odmienne sÄ… odrzucane, a alternatywne sposoby dziaÅ‚ania nie sÄ… odpowiednio dokÅ‚adnie analizowane.
•    Polaryzacja grupowa to kolejny proces, który stanowi ograniczenie dla grupowego podejmowania decyzji. Charakteryzuje siÄ™ ona tendencja do podejmowania bardziej ekstremalnych decyzji, niż byÅ‚yby skÅ‚onne podjąć ludzie decydujÄ…c indywidualnie. Zjawisko to pojawia siÄ™, ponieważ w grupie poczucie odpowiedzialnoÅ›ci za decyzje rozmywa siÄ™, co zachÄ™ca do podejmowania skrajnych decyzji.

 



Zalety i wady indywidualnego podejmowania decyzji

Clic to read  Zalety i wady indywidualnego podejmowania decyzji



Jednostki majÄ… tendencjÄ™ do zadawania pytaÅ„ i analizowania przed podjÄ™ciem dziaÅ‚ania. Indywidualne podejmowanie decyzji ma swoje wady i zalety. O niektórych z nich można przeczytać poniżej:

Zalety indywidualnego podejmowania decyzji

-    Jednostki zazwyczaj podejmujÄ… decyzje szybciej niż grupa, w której poszczególni czÅ‚onkowie majÄ… wÅ‚asne zadanie i chcÄ… je przeforsować. Już samo zwoÅ‚anie zespoÅ‚u i organizacja sesji decyzyjnej zajmuje sporo czasu.
-    Jednostkom trudniej jest uchylić siÄ™ od odpowiedzialnoÅ›ci za decyzje, Å‚atwiej ich też rozliczyć z efektów. W grupie znacznie trudniej wskazać osobÄ™ odpowiedzialnÄ… za bÅ‚Ä™dnie podjÄ™tÄ… decyzjÄ™.
-    Indywidualne podejmowanie decyzji oszczÄ™dza zasoby: czas, pieniÄ…dze itp.
-    Indywidualne decyzje sÄ… bardziej zogniskowane na faktach i racjonalne niż decyzje grupowe.

Wady indywidualnego podejmowania decyzji

-    Grupa zazwyczaj jest w stanie zebrać wiÄ™kszÄ… ilość informacji na potrzeby procesu decyzyjnego niż jednostki.
-    Jednostka podejmujÄ…c decyzje opiera siÄ™ wyÅ‚Ä…cznie na swoim punkcie widzenia problemu i wÅ‚asnej intuicji. PrzewagÄ… grupy jest to, że każdy z jej czÅ‚onków dokÅ‚ada kolejnÄ… perspektywÄ™ i inny sposób patrzenia na wyzwanie, co zwykle skutkuje pojÄ™ciem bardziej przemyÅ›lanej, a co za tym idzie lepszej decyzji.
-    Grupowe podejmowanie decyzji czÄ™sto prowadzi do odkrycia ukrytych talentów i kompetencji czÅ‚onków organizacji.
-    Jednostce trudniej jest  w procesie decyzyjnym uwzglÄ™dnić oczekiwania i interesy każdego zainteresowanego. W grupie zaÅ› Å‚atwiej zapewnić reprezentacjÄ™ poszczególnych interesariuszy.


 ETYCZNE ASPEKTY PODEJMOWANIA DECYZJI

Etyczne decydowanie

Clic to read  Etyczne decydowanie



Etyczna decyzja jest kojarzona z wyborem pomiÄ™dzy tym co jest wÅ‚aÅ›ciwe a niewÅ‚aÅ›ciwe. O etycznej decyzji mówimy wtedy, gdy jednostka reagujÄ…c na danÄ… sytuacjÄ™ bierze pod uwagÄ™ wartoÅ›ci i rozpatruje decyzje w kategoriach dobra i zÅ‚Ä…, a nie tylko kosztów i zysków. To znaczy, że bierze pod uwagÄ™ aspekty moralne decyzji. Można wskazać na kilka kluczowych cech, które Å›wiadczÄ… o moralnym statusie decyzji:

a)    Decyzja bÄ™dzie miaÅ‚a istotny wpÅ‚yw na innych – jej konsekwencje bÄ™dÄ… przynosiÅ‚y korzyÅ›ci lub straty innym, lub jest ona powiÄ…zana z dobrem spoÅ‚ecznym itp.
b)    Moralna decyzja zwiÄ…zana jest z wyborem. Jednostka powinna mieć możliwość wskazania preferowanego sposobu rozwiÄ…zania problemu. Innymi sÅ‚owy, charakteryzuje siÄ™ dowolnoÅ›ciÄ… i wariantowoÅ›ciÄ….
c)    Decyzja ma charakter moralny, gdy którakolwiek ze stron zwiÄ…zanych z procesem decyzyjnym (zaangażowanych w proces lub odczuwajÄ…cych skutki decyzji) postrzega decyzjÄ™ jako istotnÄ… z etycznego punktu widzenia. Dzieje siÄ™ tak nawet wtedy, gdy decydent sam nie postrzega swojego wyboru w kategoriach moralnych. Wystarczy, że któraÅ› ze stron tak bÄ™dzie patrzyÅ‚a na problem.

 

 



Wnioskowanie etyczne

Clic to read  Wnioskowanie etyczne



Zdolność do oceny, czy coÅ› jest dobre, czy zÅ‚e, wymaga podstawowej wiedzy na temat sposobu dokonywania takiego wartoÅ›ciowania (wnioskowanie etyczne) oraz namysÅ‚u nad kryteriami, do których odwoÅ‚ujemy siÄ™ przy tego typu ocenie. IstniejÄ… dwa gÅ‚ówne podejÅ›cia etyczne, które próbujÄ… sprecyzować i ustalić reguÅ‚y i zasady moralne: utylitaryzm (zwany także konsekwencjalizmem) i etyka deontologiczna. Utylitaryzm to teoria, która stwierdza, że tylko jedna rzecz - użyteczność - ma znaczenie dla decyzji etycznych. Opcja zapewniajÄ…ca najwiÄ™kszÄ… użyteczność jest jedynÄ… opcjÄ… etycznÄ…. Deontolodzy uważajÄ…, że wszystko powinno być podporzÄ…dkowane obowiÄ…zkowi. ObowiÄ…zek to odpowiedzialność, wiążące zobowiÄ…zanie.

 



Etapy etycznego podejmowania decyzji

Clic to read  Etapy etycznego podejmowania decyzji



Modele etycznego podejmowania decyzji skupiajÄ… siÄ™ na dwóch gÅ‚ównych kwestiach: [1] jakie kroki należy podjąć w procesie etycznego podejmowania decyzji (np. biznesowych); [2] jakie czynniki majÄ… wpÅ‚yw na proces decyzyjny. Etyczne podejmowanie decyzji skÅ‚ada siÄ™ z poniższych etapów:

I.    Rozpoznanie problemu moralnego;
II.    Dokonanie moralnego osÄ…du problemu;
III.    Zaplanowanie dziaÅ‚ania w oparciu o dokonany osÄ…d;
IV.    PodjÄ™cie dziaÅ‚ania zgodne z intencjÄ….

Moralny osÄ…d może zostać dokonany z uwzglÄ™dnieniem różnego typu praw, obowiÄ…zków czy konsekwencji (w zależnoÅ›ci od teorii etycznej). Badania pokazujÄ… jednak, że w znaczÄ…cej wiÄ™kszoÅ›ci przypadków menedżerowie majÄ… tendencjÄ™ do wykorzystywania podejÅ›cia utylitarnego

 



Czynniki wpływające na etyczne podejmowanie decyzji

Clic to read  Czynniki wpływające na etyczne podejmowanie decyzji



Czynniki osobowe
Są to unikalne cechy osoby podejmującej decyzję. Należą do nich czynniki wrodzone (np. płeć) oraz te nabyte przez doświadczenie i socjalizację (np. wykształcenie, postawy).

Czynniki sytuacyjne
W tym przypadku chodzi o charakterystykę kontekstu, w jakim podejmowana jest decyzja. Dotyczy to każdego istotnego aspektu, mogącego wpłynąć na to czy dana decyzja będzie postrzegana jako etyczna czy nieetyczna.

Racjonalizacja nieetycznego zachowania
Taktyki racjonalizacyjne to rodzaj mentalnych strategii, które pozwalajÄ… jednostkom postrzegać ich nieetyczne dziaÅ‚ania jako uzasadnione. Jest o rodzaj naginania etycznego uzasadniania do usprawiedliwiania swoich niemoralnych decyzji.

 Results


 Indicators


 Bibliography

•    Blowfield M, Murray A (2013) Corporate Responsibility, Oxford Press
•    Brian G. Barnes, Critical thinking structures for business ethics
•    Crane A., Matten D., Business Ethics. Managing corporate citizenship and sustainability in the age of globalization, Third Edition, Oxford University Press 2010
•    Drucker P. (2006) The Practice of Management, HarperBusiness.
•    http://www.businessdictionary.com/definition/evaluation.html
•    https://enterprisersproject.com/article/2018/7/4-styles-decision-making-leaders-guide
•    https://ethicsunwrapped.utexas.edu/glossary/
•    https://legaldictionary.net/ethical-reasoning/
•    https://www.decision-making-solutions.com/glossary_p.html#Problem_solving
•    https://www.lexico.com/en/definition/problem).
•    https://www.managementstudyguide.com/decision-making.htm
•    https://www.managementstudyguide.com/management_levels.htm
•    https://www.referenceforbusiness.com/management/Gr-Int/Group-Decision-Making.html
•    https://www.universalclass.com/articles/business/the-basics-of-the-decision-making-process.htm
•    Moreland J.P. Article ID: DE197-1 | Christian Research Institute https://www.equip.org/article/ethics-theories-utilitarianism-vs-deontological-ethics/
•    Ogueri Ch. Decision Making As A Managerial Tool In An Organization, source: https://www.academia.edu/6611642/Decision_Making_as_a_Managerial_Tool_in_an_Organization [10.11.2019].
•    Robbins S.P., Coulner M. (2005) Management, Pearson Education International.
•    Trewartha R.L., Newport M.G. (1982) Management, Dallas and Business Publication.


 Related material:
4.3_artcademy_course_decicion_making_advanced_agh_pl.docx
 Training Fiche PPT:
4.3_artcademy_course-decicion_making-agh_pl.pptx