Contents
• Etyczna decyzja jest kojarzona z wyborem pomiędzy tym co jest właściwe a niewłaściwe. O etycznej decyzji mówimy wtedy, gdy jednostka reagując na daną sytuację bierze pod uwagę wartości i rozpatruje decyzje w kategoriach dobra i zła, a nie tylko kosztów i zysków. To znaczy, że bierze pod uwagę aspekty moralne decyzji. Można wskazać na kilka kluczowych cech, które świadczą o moralnym statusie decyzji:
• Decyzja będzie miała istotny wpływ na innych – jej konsekwencje będą przynosiły korzyści lub straty innym, lub jest ona powiązana z dobrem społecznym itp.
• Moralna decyzja związana jest z wyborem. Jednostka powinna mieć możliwość wskazania preferowanego sposobu rozwiązania problemu. Innymi słowy, charakteryzuje się dowolnością i wariantowością.
• Decyzja ma charakter moralny, gdy którakolwiek ze stron związanych z procesem decyzyjnym (zaangażowanych w proces lub odczuwających skutki decyzji) postrzega decyzję jako istotną z etycznego punktu widzenia. Dzieje się tak nawet wtedy, gdy decydent sam nie postrzega swojego wyboru w kategoriach moralnych. Wystarczy, że któraś ze stron tak będzie patrzyła na problem.
• Zdolność do oceny, czy coś jest dobre, czy złe, wymaga podstawowej wiedzy na temat sposobu dokonywania takiego wartościowania (wnioskowanie etyczne) oraz namysłu nad kryteriami, do których odwołujemy się przy tego typu ocenie. Istnieją dwa główne podejścia etyczne, które próbują sprecyzować i ustalić reguły i zasady moralne: utylitaryzm (zwany także konsekwencjalizmem) i etyka deontologiczna. Utylitaryzm to teoria, która stwierdza, że tylko jedna rzecz - użyteczność - ma znaczenie dla decyzji etycznych. Opcja zapewniająca największą użyteczność jest jedyną opcją etyczną. Deontolodzy uważają, że wszystko powinno być podporządkowane obowiązkowi. Obowiązek to odpowiedzialność, wiążące zobowiązanie.
• Modele etycznego podejmowania decyzji skupiają się na dwóch głównych kwestiach: [1] jakie kroki należy podjąć w procesie etycznego podejmowania decyzji (np. biznesowych); [2] jakie czynniki mają wpływ na proces decyzyjny. Etyczne podejmowanie decyzji składa się z poniższych etapów:
II. Rozpoznanie problemu moralnego;
III. Dokonanie moralnego osądu problemu;
IV. Zaplanowanie działania w oparciu o dokonany osąd;
V. Podjęcie działania zgodne z intencją.
• Moralny osąd może zostać dokonany z uwzględnieniem różnego typu praw, obowiązków czy konsekwencji (w zależności od teorii etycznej). Badania pokazują jednak, że w znaczącej większości przypadków menedżerowie mają tendencję do wykorzystywania podejścia utylitarnego.
• Czynniki wpływające na etyczne podejmowanie decyzji
• Czynniki osobowe. Są to unikalne cechy osoby podejmującej decyzję. Należą do nich czynniki wrodzone (np. płeć) oraz te nabyte przez doświadczenie i socjalizację (np. wykształcenie, postawy).
• Czynniki sytuacyjne. W tym przypadku chodzi o charakterystykę kontekstu, w jakim podejmowana jest decyzja. Dotyczy to każdego istotnego aspektu, mogącego wpłynąć na to czy dana decyzja będzie postrzegana jako etyczna czy nieetyczna.
• Racjonalizacja nieetycznego zachowania. Taktyki racjonalizacyjne to rodzaj mentalnych strategii, które pozwalają jednostkom postrzegać ich nieetyczne działania jako uzasadnione. Jest to rodzaj naginania etycznego uzasadniania do usprawiedliwiania swoich niemoralnych decyzji.
Save As PDF
Title:
ETYCZNE ASPEKTY PODEJMOWANIA DECYZJI
Keywords
Etyka w biznesie, wnioskowanie etyczne, dylematy etyczne, konsekwencje etyczne, deontologia
Author:
AGH
Languages:
English
Po zapoznaniu się z treścią uczestnik powinien:
Określić, czym jest etyczne podejmowanie decyzji i etyczne uzasadnienie
Description:
• Etyczna decyzja jest kojarzona z wyborem pomiÄ™dzy tym co jest wÅ‚aÅ›ciwe a niewÅ‚aÅ›ciwe.
• Zdolność do oceny, czy coÅ› jest dobre, czy zÅ‚e, wymaga podstawowej wiedzy na temat sposobu dokonywania takiego wartoÅ›ciowania (wnioskowanie etyczne) oraz namysÅ‚u nad kryteriami, do których odwoÅ‚ujemy siÄ™ przy tego typu ocenie.
• Modele etycznego podejmowania decyzji skupiajÄ… siÄ™ na dwóch gÅ‚ównych kwestiach: [1] jakie kroki należy podjąć w procesie etycznego podejmowania decyzji (np. biznesowych); [2] jakie czynniki majÄ… wpÅ‚yw na proces decyzyjny.
• Moralny osÄ…d może zostać dokonany z uwzglÄ™dnieniem różnego typu praw, obowiÄ…zków czy konsekwencji (w zależnoÅ›ci od teorii etycznej).
• Etyczna decyzja jest kojarzona z wyborem pomiędzy tym co jest właściwe a niewłaściwe. O etycznej decyzji mówimy wtedy, gdy jednostka reagując na daną sytuację bierze pod uwagę wartości i rozpatruje decyzje w kategoriach dobra i zła, a nie tylko kosztów i zysków. To znaczy, że bierze pod uwagę aspekty moralne decyzji. Można wskazać na kilka kluczowych cech, które świadczą o moralnym statusie decyzji: • Decyzja będzie miała istotny wpływ na innych – jej konsekwencje będą przynosiły korzyści lub straty innym, lub jest ona powiązana z dobrem społecznym itp. • Moralna decyzja związana jest z wyborem. Jednostka powinna mieć możliwość wskazania preferowanego sposobu rozwiązania problemu. Innymi słowy, charakteryzuje się dowolnością i wariantowością. • Decyzja ma charakter moralny, gdy którakolwiek ze stron związanych z procesem decyzyjnym (zaangażowanych w proces lub odczuwających skutki decyzji) postrzega decyzję jako istotną z etycznego punktu widzenia. Dzieje się tak nawet wtedy, gdy decydent sam nie postrzega swojego wyboru w kategoriach moralnych. Wystarczy, że któraś ze stron tak będzie patrzyła na problem. • Zdolność do oceny, czy coś jest dobre, czy złe, wymaga podstawowej wiedzy na temat sposobu dokonywania takiego wartościowania (wnioskowanie etyczne) oraz namysłu nad kryteriami, do których odwołujemy się przy tego typu ocenie. Istnieją dwa główne podejścia etyczne, które próbują sprecyzować i ustalić reguły i zasady moralne: utylitaryzm (zwany także konsekwencjalizmem) i etyka deontologiczna. Utylitaryzm to teoria, która stwierdza, że tylko jedna rzecz - użyteczność - ma znaczenie dla decyzji etycznych. Opcja zapewniająca największą użyteczność jest jedyną opcją etyczną. Deontolodzy uważają, że wszystko powinno być podporządkowane obowiązkowi. Obowiązek to odpowiedzialność, wiążące zobowiązanie. • Modele etycznego podejmowania decyzji skupiają się na dwóch głównych kwestiach: [1] jakie kroki należy podjąć w procesie etycznego podejmowania decyzji (np. biznesowych); [2] jakie czynniki mają wpływ na proces decyzyjny. Etyczne podejmowanie decyzji składa się z poniższych etapów: II. Rozpoznanie problemu moralnego; III. Dokonanie moralnego osądu problemu; IV. Zaplanowanie działania w oparciu o dokonany osąd; V. Podjęcie działania zgodne z intencją. • Moralny osąd może zostać dokonany z uwzględnieniem różnego typu praw, obowiązków czy konsekwencji (w zależności od teorii etycznej). Badania pokazują jednak, że w znaczącej większości przypadków menedżerowie mają tendencję do wykorzystywania podejścia utylitarnego. • Czynniki wpływające na etyczne podejmowanie decyzji • Czynniki osobowe. Są to unikalne cechy osoby podejmującej decyzję. Należą do nich czynniki wrodzone (np. płeć) oraz te nabyte przez doświadczenie i socjalizację (np. wykształcenie, postawy). • Czynniki sytuacyjne. W tym przypadku chodzi o charakterystykę kontekstu, w jakim podejmowana jest decyzja. Dotyczy to każdego istotnego aspektu, mogącego wpłynąć na to czy dana decyzja będzie postrzegana jako etyczna czy nieetyczna. • Racjonalizacja nieetycznego zachowania. Taktyki racjonalizacyjne to rodzaj mentalnych strategii, które pozwalają jednostkom postrzegać ich nieetyczne działania jako uzasadnione. Jest to rodzaj naginania etycznego uzasadniania do usprawiedliwiania swoich niemoralnych decyzji.